احمد داوودی /رئیس اسبق شورای رقابت
این بار کسی رئیس‌جمهور ایران شد که از قبل هیچ آمادگی و برنامه‌ای برای این سمت نداشته و تخصصش ارتباطی به اقتصاد و توسعه ندارد؛ اما سرمایه‌اش صداقت و اعتقاد به تخصص است. آنچه در این فرصت کوتاه می‌توان گفت، دولت باید در یک سال اول مسوولیت، بر موارد زیر تمرکز کند:
۱. مهم‌ترین چالش فعلی و فوری، تورم بالا و مزمن است. دولت باید با اقدام دوجانبه‌ای مهار تورم را از کانال کاهش عدم‌تعادل بودجه خود آغاز کند:
– در سمت هزینه‌های دولت به مدیریت هزینه بپردازد و تنها در وظایف قانونی خود و آن‌هم به‌صورت قانونمند خرج کند.
– در سمت درآمدها بر مهم‌ترین درآمد مشروع خود یعنی مالیات جدی‌تر تمرکز کند و همه اشخاص حقیقی و به‌ویژه حقوقی‌هایی را که مالیات نمی‌دهند، با دقت بررسی کند و درصورت لزوم به اصلاح قوانین بپردازد.
۲. دکتر پزشکیان مهم‌ترین اصل برای خود را رعایت عدالت بیان کرد و در عرصه اقتصاد برای جلب رای وعده‌های مرسوم نداد و به‌درستی برخورداری عموم مردم و اقشار آسیب‌پذیر از خدمات پایه مانند آموزش و سلامت را مطرح کرد. همین دو اقدام یعنی ارتقای کیفی آموزش عمومی و خدمات سلامت که هم هزینه زیادی لازم دارد و هم مدیریت موثری که بتواند بهره‌وری هزینه‌های این دو امر بنیادی اجتماعی را تضمین کند.
۳. اگر رانت و فرصت‌های ویژه را اصلی‌ترین عامل و منشأ فساد بدانیم، دولت مهم‌ترین کاری که نباید بکند توزیع رانت است. مهم‌ترین موارد رانت دولتی عبارتند از چندنرخی کالاها، چندنرخی خدمات (مانند نرخ‌های تسهیلات) و ارز، سهمیه‌های وارداتی و… . دولت باید در بررسی چندماهه مهم‌ترین امتیازات ویژه‌ای را که در اقتصاد ما وجود دارد، شناسایی و برنامه کوتاه‌مدتی برای ساماندهی و راهکارهای رفع و حل این موارد طراحی کند.
۴. تحریم‌ها و انزوای اقتصادی مانع اصلی رشد و توسعه اقتصادی فعلی کشور است که رئیس‌جمهور منتخب بر آن تاکید داشته. اقدامات موسوم به دور زدن تحریم‌ها گرچه عموما با نیت خیر مطرح شده‌اند؛ اما در عمل در سال‌های اخیر بستر فساد نهادینه و هزینه‌های بسیار گزاف در تجارت خارجی کشور شده‌اند. بنابراین رفع تحریم‌ها به طرقی که اصول آن را متخصصان دلسوز می‌توانند پیش پای کشور بگذارند، از ضروریات انکار‌ناپذیر است. باید بتوانیم به کاهش هزینه‌ها، افزایش درآمد و به‌ویژه به سرمایه و تکنولوژی ضروری برای رشد اقتصادی دسترسی پیدا کنیم.
۵. پایین بودن بهره‌وری یکی از چالش‌های اصلی کشور است. بهره‌وری سرمایه، انرژی و آب، سه زمینه اساسی آن است. در برنامه هفتم ابلاغی نیز در این زمینه تاکید شده است. راهکار‌هایی نیز طراحی شده است که نیاز به تدقیق دارند. اما ضرورت پایه آن دسترسی به فناوری‌های روز دنیاست. دولت با دقت بیش از قبل موانع بهره‌وری را شناسایی و شرایط مناسب برای اقدامات و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این زمینه را مهیا کند.
۶. ناترازی انرژی به‌خصوص در گاز و بنزین و برق بسیار مهم و حیاتی است. دولت باید به دور از هیاهوی اجتماعی راهکارهای مناسب کارشناسی را طراحی کند که حداقل تاثیرات منفی به‌ویژه برای اقشار آسیب‌پذیر داشته باشد؛ اما بتواند ظرف یکی دوسال نگرانی و بحران‌های موجود را رفع کند و بخش‌های تولیدی را از بحران و زیان‌های جبران‌ناپذیر فعلی برهاند.
