انتشارات شمع و مه به فرانسوی ترجمه شده‌اند. افشین شحنه‌تبار، مدیر این نشر درباره جشنواره ادبی FICEP به خبرنگار ایرناپلاس گفت: باعث افتخار است که سه عنوان کتاب از ایران و انتشارات شمع و مه در این جشنواره معرفی شد.
این جشنواره هر سال برگزار می‌شود و یکی از بانیان آن شهرداری پاریس و بخشی فرهنگی از دولت فرانسه است. این جشنواره جایزه‌ای ندارد و در آن آثاری در حوزه ادبیات داستانی، رمان و مجموعه داستان که از زبان‌های دیگر به زبان فرانسه منتشر می‌شود، گردآوری و منتخب می‌گردد. هر سال ۱۰ تا ۱۵ عنوان کتاب انتخاب می‌شود که امسال برای نخستین بار سه عنوان کتاب از ایران در میان منتخبان است.
شحنه‌تبار درباره کتاب‌های منتخب ایرانی توضیح داد: کتاب مرحوم نادر ابراهیمی با عنوان «باردیگر شهری که دوستش می‌دارم» با ترجمه به زبان فرانسوی توسط مهرناز کُرانی، کتاب «گراف گربه» از هادی تقی‌زاده که در ژانر فانتزی اجتماعی نوشته شده و به صورتی جذاب زندگی یک گربه در خانواده یک ایرانی را نشان می‌دهد و از کتاب‌هایی است که در ترجمه آن به فرانسوی توسط میترا فرزاد مورد استقبال واقع شده است. کتاب سوم هم با عنوان «او را دیدم زیبا شدم» از شیوا ارسطویی است که توسط زینب گلستانی و دانیال بَسَنج ترجمه شده است.
باید بتوانیم از آثار ترجمه‌های استاندارد داشته باشیم
مدیر انتشارات شمع و مه با بیان اینکه همه‌گیری کرونا موجب شد امسال جشنواره ادبی FICEP به صورت مجازی برگزار شد، گفت : این آثار در طبقه ادبی کتاب‌های فرانکوفون -فرانسوی زبان- قرار می گیرند.
شحنه تبار افزود : برگزیده شدن سه اثر ایرانی، اتفاق مهمی برای ادبیات ایران است. البته در سال ۲۰۱۷ هم کتابی از دکتر افشین یداللهی با عنوان «روزشمار یک عشق» که توسط میترا فرزاد به فرانسوی ترجمه شده است، منتخب این جشنواره بود که این خود نشان دهنده توانایی نویسنده‌های ایرانی است چنانکه اگر حمایت شوند در بازار جهانی مورد توجه قرار می‌گیرند.
وی با بیان اینکه هیچکدام از این کتاب‌های منتخب حمایت نشده اند و صفر تا صد هزینه‌ها را انتشارات شمع و مه تقبل کرده است، افزود: تلاش ما بر آن است با نویسندگان درجه یک همکاری کنیم و آن دسته از نویسندگان تازه کاری که آثار خوبی دارند را به بازار جهانی معرفی می‌کنیم.
او افزود : نویسندگان ایرانی کارهای خیلی خوبی دارند و این در جواب افرادی است که فکر می‌کنند، آنها جایگاهی در خارج از کشور ندارند اما آثار فارسی و نویسندگان معاصر که صاحب سبک هستند در دیگر کشورها مخاطب دارد به شرط اینکه بتوانیم ترجمه‌های استانداری از آنها داشته باشیم. متاسفانه مترجمان دراین حوزه ضعف دارند و تلاش اول ما پیدا کردن مترجم خوب در بازار است.
بودجه طرح گرنت کافی نیست
شحنه‌تبار درباره برگزیده شدن یک اثر در جشنواره‌های بین‌المللی و تاثیر آن بر نویسنده بیان کرد: همیشه این نکته را بیان کردم که سطح پیشرفت برای نویسنده ایرانی در داخل ایران بسیار محدود است و در نهایت کتاب یک نویسنده موفق می‌تواند ۲ تا چهار بار تجدید چاپ شود اما زمانی که به بیرون مرز می‌روید، فضای کار برای نویسنده‌ها چند برابر می‌شود و افراد می‌توانند این آثار را تبدیل به فیلم‌نامه و انیمیشن کنند، راه‌های جدیدی برای آن باز می‌شود.
در این صورت این کتاب از درآمد بهتری نسبت به داخل ایران برخوردار می‌شود ضمن آنکه با برگزیده شدن نویسنده ایرانی در جشنواره بین‌المللی، پرچم ایران با ادبیات در خارج از کشور افراشته می‌شود. متاسفانه در داخل ایران متولیان فرهنگی توجهی به این موارد ندارند و در حد شعار است.
او با اشاره به عملی شدن طرح گرنت (طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی در بازارهای جهانی) که در دولت قبل انجام شد، ادامه داد: این حُسن دولت قبل بود اما مبلغی که وزارت فرهنگ و ارشاد برای طرح گرنت در نظر گرفته شده است، به اندازه‌ای کم است که برای کشوره ۸۵ میلیونی که دهه‌ها از ادبیات دنیا عقب است، کافی نیست.
به گفته مدیر انتشارات شمع و مه، در دولت جدید هنوز تغییری در این بخش دیده نشده است. برای اینکه مسئولان بتوانند در بحث بین‌الملل تغییری ایجاد کنند، باید منتظر ماند و دید که حرکت به سمت مثبت است یا مانند دوره‌های قبل در همین وضعیت می‌ماند.
ادبیات مدرن ایران در جامعه بین‌الملل جا نیفتاده است
شحنه‌تبار با بیان اینکه برخی مسئولان برای اقدامات خاص چهارچوب قرار می‌دهند و تمام بودجه را به آنجا می‌برند که خود به نوعی ضعف است، ادامه داد: در صورتی که باید عکس این مساله مطرح باشد زیرا تا زمانی که ادبیات مدرن ایران در جامعه بین‌الملل جا نیافتد، نمی‌توانیم ادبیات ایدئولوژیک، مقاومت و جنگ را به جایی برسانیم. همه اینها باید پشت ادبیات مدرن حرکت کنند تا بتواند جای خود را باز کند.
به گفته وی، اینکه نویسنده باید جهانی بنویسد درست است زیرا وقتی بومی نوشته می‌شود، برای مخاطب‌های دیگر کشورها قابل درک نیست.
مدیر انتشارات شمع مه افزود: نویسنده باید به شیوه‌ای بنویسد که برای همه کشورها با همه زبان‌ها قابل فهم باشد از این رو نویسنده‌ای مانند هوشنگ مرادی کرمانی که قلم ساده و در عین حال ایرانی دارد، در بالاترین رتبه جهانی جایزه کسب می‌کند.
همکاری ۶ ماهه نویسنده و مترجم برای ترجمه خوب اثر
کتاب «گراف گربه» نوشته هادی تقی‌زاده یکی از سه کتاب برگزیده جشنواره ادبی FICEP است. این نویسنده درباره روند ترجمه و انتشار کتابش به زبان فرانسوی توضیح داد: شحنه‌تبار خیلی پیگیری کرد تا ترجمه خوبی از این کتاب منتشر شود بدین منظور میترا فرزاد مترجم این کتاب که نزدیک ۴۰ سال است در فرانسه زندگی می‌کند و مسلط به سه زبان فارسی، انگلیسی و فرانسه است و این کتاب را ظرف ۶ ماه ترجمه نمود و در نهایت ترجمه خیلی خوبی از این کتاب انجام شد.
او با اشاره به اینکه امسال جشنواره FICEP به شکل مجازی برگزار شده‌است، گفت: هر سال اختتامیه این جشنواره به صورت حضوری برگزار می‌شد و مردم می‌توانستند سوال‌های خود را از مترجم‌ها و نویسندگان بپرسند.
وی گفت : کتاب‌های برگزیده که امسال معرفی شدند، سال گذشته انتخاب شدند اما وقتی که خطر همه‌گیری کرونا تداوم یافت برای امسال اقدام به اجرای مجازی آن کردند.
نخستین مشکل زبان است
نویسندگان برای آنکه بتوانند در ایران از حمایت‌های دولتی استفاده کنند، باید مراحل اداری طولانی را طی کنند و شرایط ویژه‌ای داشته باشند.
تقی‌زاده با بیان اینکه نگاه فرهنگی مسئولان ما بسته و محدود است وشاید این اتفاق‌ها برای آنها اهمیتی نداشته باشد، گفت: برای اینکه فرهنگ کشور و ملت به دنیا معرفی شود چند مشکل وجود دارد، نخستین آن مساله زبان است زیرا فارسی زبان بین‌المللی نیست. یک نویسنده وقتی در مکزیک و کلمبیا می‌نویسد، ۳۰ کشور دیگر به زبان کتاب تکلم می‌کنند اما کمتر کسی را می بینم که در پی آموختن زبان فارسی باشد.
او افزود: از این رو ایرانی‌ها باید خود فرهنگ شان را در دنیا معرفی کنند که در این بخش از ترک‌ها و عرب‌ها عقب‌تر هستیم، زیرا آنها اقدامات جدی در این حوزه انجام داده اند، در نتیجه این داد و ستد فرهنگی است که نویسندگان آنها معرفی می‌شود.
تعداد مترجمانی که بتوانند با حفظ سبک کتاب، آن را از فارسی به زبان کشور دیگری ترجمه کنند، اندک است در حالی که بنیاد سعدی بعد از سال‌ها فعالیت در حوزه تربیت زبان آموز در کشورهای مختلف، نتوانسته است، مترجم‌های خوبی در این حوزه تربیت کند.
هیچکدام از نویسندگان ایران حرفه‌ای نیستند
تقی‌زاده درباره تاثیر برگزیده شدن در جشنواره بین‌المللی و تاثیری که می‌تواند بر نویسنده داشته باشد، بیان کرد: پاسخ دادن به این مساله به گذشت زمان نیاز دارد، اما بعید است تاثیر چندانی داشته باشد.
او افزود: جهانی شدن این اثر ممکن است به سود نویسنده هم باشد. اگر ناشر بزرگی خارجی پیدا شود و با انتشارات شمع و مه مذاکره کند و این کتاب را چاپ کند یا اگر یک شرکت فیلم‌سازی بخواهد از روی آن فیلم بسازد، برای نویسنده منافع مالی خواهد داشت. اما هیچکدام از نویسندگان ایران حرفه‌ای نیستند، یعنی از راه نوشتن امرار معاش نمی‌کنند، زیرا تامین اجتماعی برای هنر در کشور وجود ندارد و انتظار است دولت در این حوزه برنامه‌ریزی و به بخش خصوصی کمک کند تا این چراغی که روشن شده خاموش نشود.
