آیا مسواک می‌تواند بوی بیماری را تشخیص دهد؟

بو، از عطر و ادوکلن‌هایی که به خود می‌زنیم تا خوشبوکننده‌های هوا، یکی از آخرین عرصه‌هایی است که هوش مصنوعی به آن وارد شده است. از داده‌های عظیم و کامپیوترهای فوق‌سریع استفاده می‌کنند تا مدهای جدید بو را شناسایی کنند و محصولات را سریعتر به بازار برسانند. اما فقط این نیست، با استفاده از هوش مصنوعی در حال ساخت فناوری‌هایی هستند که بوی بیماری‌ها را در مراحل اولیه استشمام کنند. اما چطور؟

بوشکافی

کار شرکت دانش‌بنیان “آریبال” تجزیه و تحلیل بوهاست، اینکه چگونه بوها بر ما تاثیر می‌گذارند یا چگونه خبر از سلامت یا بیماری می‌دهند.

اما این کار راحتی نیست، بو مثل نور و صدا طول موج ندارد و نمی‌توان براحتی آن را اندازه‌گیری و سنجش کمی کرد.

از این رو، این شرکت فرانسوی در واقع به هوش مصنوعی آموزش می‌دهد که چگونه مثل بینی ما عمل کند. برای این کار مولکول‌های بودار را روی تراشه‌های سیلیکونی سوار می‌کنند تا ماشین یاد بگیرد مولکول‌هایی را که ما می‌توانیم ببوییم شناسایی کند اما گازهایی مثل اکسیژن، نیتروژن و مونو اکسیدکربن را نادیده بگیرد، همان گازهایی که برای ما بو ندارند.

سم گیوم مدیرعامل این شرکت می‌گوید: “چون نمی‌توان بو را از نظر علمی توصیف کرد به هوش مصنوعی نیاز داریم. تنها کاری که می‌شود کرد این است که به دستگاه آموزش دهید که این پنیر است، این توت‌فرنگی است، این تمشک است”.

این فناوری می‌تواند در ارزیابی جاهایی که در آن وقت می‌گذرانیم نقش مهمی داشته باشد، اینکه آیا این جای شلوغی که می‌رویم محیط مناسبی است؟ سوالی که پس از همه‌گیری کرونا دائم مطرح است.

این فناوری ممکن است نقشی بسیار ملموس‌تری هم در زندگی ما پیدا کند، مثلا می‌دانیم که می‌شود برخی بیماری‌ها را از روی بو تشخیص داد.

به این ترتیب می‌توان محصولاتی ساخت که بوشکافی یا تجزیه‌وتحلیل بو کنند مثل مسواک. سم گیوم می‌گوید اگر مسواک حسگر بو داشته باشد ممکن است صاحبش را متوجه کند که این بو “نشانه دیابت” است یا مثلا “نشانه سرطان”.

در تقریبا تمام بیماری‌ها تشخیص و درمان زودهنگام بخصوص پیش از بروز علائم شانس بهبودی را بسیار بیشتر می‌کند و به نظر سم گیوم، ابزارهای مجهز به هوش مصنوعی، مثل مسواک تشخیصی، در راهند، مسئله دیگر “اگر” نیست، مسئله “کِی” است.

بوشناسی

هوش مصنوعی برای ساختن عطروبوهای جدید هم بکار گرفته شده است.

ماریا نور اسلامووا می‌گوید: “از چهار سالگی عاشق عطر بودم، که بطرز خجالت‌آوری زود است. عطرهای مادرم را کش می‌رفتم و هر دفعه هم می‌فهمید”.

نتیجه این عشق زودهنگام شد شرکتی به نام سنت‌برد، یک شرکت نوپای آمریکایی که هر ماه عطرهای متفاوت و گران‌قیمتی را برای مشترکانش ارسال می‌کند.

ماریا می‌گوید “فناوری عشق دوم من است”، از این رو وقتی شرکتش تصمیم گرفت عطرهای هم‌زنانه‌هم‌مردانه (یونی‌سکس) خود را وارد بازار کند، از هوش مصنوعی استفاده کرد تا نظر ۳۰۰ هزار مشترک خود را تجزیه و تحلیل کند.

به نظر ماریا، مشکلی که باید حل می‌شد این بود که بیشتر عطرهای هم‌زنانه‌هم‌مردانه را یک جنس بیشتر دوست دارد و یک جنس فقط آنها را تحمل می‌کند.

هر عطر از سه نوع رایحه (نُت) تشکیل می‌شود: رایحه‌های زیرین، رایحه‌های میانی (محوری) و رایحه‌های زبرین.

تحقیق شرکت سنت‌برد ۱۲ رایحه را شناسایی کرد که هر دو جنس از آن استقبال کرده بودند و از آنها برای تولید سری عطرهای “اعترافات یک شورشی” استفاده شد. این سری، اکنون یکی از سه محصول پرفروش آنهاست.

ماریا می‌گوید: “از نظر من این یک موفقیت است. اعترافات یک شورشی مثل گوچی یا ورساچه معروف نیست اما فروش فوق‌العاده‌ای داشته و من این را نتیجه داده‌هایی می‌دانم که برای تولید آن بررسی شدند.”

شرکت سنت‌برد قصد دارد با استفاده از هوش مصنوعی عطرهای بیشتری بسازد و امسال دو خط تولید جدید را هم اضافه کرده، که البته تنها شرکت هم نیست.

تاثیر عاطفی

“شرکت بین‌المللی طعم و عطر” هم برای تولید عطر از هوش مصنوعی استفاده می‌کند هم برای شناختن نحوه تاثیر بوها بررسی‌های عمیق‌تری کرده است. شما نام این شرکت‌های چندملیتی را نمی‌شنوید، آنها پشت صحنه کار می‌کنند تا برای نام‌های بزرگی مانند آرمانی، کالوین کلاین و ژیوانشی عطر بسازند.

شرکت بین‌المللی طعم و عطر که دفتر مرکزی‌اش در آمریکاست، بیش از صد سال است که در خلق رایحه تخصص دارد.

برای ساختن عطر، معمولا از بین دو هزار ماده اولیه، ۶۰ تا ۸۰ تا انتخاب می‌شود و هوش مصنوعی برای خلاقیت به خرج دادن در انتخاب این مواد کمک بزرگی می‌تواند بکند.

والری کلود مدیر نوآوری بین‌المللی در بخش عطر این شرکت می‌گوید: “هوش مصنوعی مثل نقشه گوگل است، به عطرساز کمک می‌کند از پیچیدگی‌ها عبور کند تا او بتواند بر هنرش تمرکز کند، بر آفرینش و احساس”.

شرکت بین‌المللی طعم و عطر فقط عطرهای اعلا نمی‌سازد، بلکه بوهایی تولید می‌کند که دائم در زندگی روزمره استشمام می‌کنیم، در پودر لباس‌شویی، نرم‌کننده پارچه، شامپو و غیره.

کلود والری می‌گوید ترجیح مردم بعد از همه‌گیری کرونا تغییر کرده و بجای “تمیز و تازه” بیشتر به دنبال عناصری هستند که معنای “مواظبت، مراقبت و دربرگرفتن” بدهند: “می‌خواهند احساس راحتی کنند و اینکه ازشان مراقبت می‌شود”.

اما تمرکز اصلی این شرکت بر تاثیر بوست بر خلق و خو و ادراک. هدف آنها استفاده از هوش مصنوعی برای ساختن عطرهایی است که مثلا بتوانند در ما باعث احساس شادی، آرامش، اعتماد به نفس یا دم را غنیمت است شوند.

این تحقیقات می‌تواند برای برخی بیماران نیز کاربرد داشته باشد. کلود والری می‌گوید تحریک بویایی هم مثل تحریک بینایی می‌تواند مغز را فعال‌تر و شاید سرعت پیشرفت بیماری‌هایی مثل آلزایمر را کم‌تر کند. البته این درمانی برای آلزایمر نیست اما باعث “بهبود کیفیت زندگی” می‌شود، چه کسی هست که بویی دلپذیر حالش را بهتر نکند؟