ایران به انتشار بیانیه سه کشور اروپایی عضو برجام در انتقاد شدید از رویکرد خود در مذاکرات وین واکنش نشان داده است.
خبرگزاری رسمی ایران – ایرنا – با “غیرسازنده” توصیف کردن این بیانیه، به نقل از علی باقری، سرپرست مذاکره‌کننگان جمهوری اسلامی گفته است که “بعضی بازیگران به جای دیپلماسی واقعی به عادت مقصرنمایی خود پافشاری می‌کنند.”
وی گفته است که ایران متون پیشنهادی خود را در خصوص توافق احیای مفاد برجام ارائه کرد و افزوده است “ما به نحوی سازنده و منعطف تلاش کردیم تا اختلافات کم شود.” وی اظهار داشته است که “دیپلماسی خیابانی دو طرفه است. اگر اراده برای جبران خطای مقصر باشد، راه برای توافق خوب و سریع هموار می‌شود.”
این خبرگزاری افزوده است که طی دو روز گذشته، “نشست‌هایی در سطوح و فرمت‌های مختلف” بین ایران و کشورهای مانده در برجام صورت گرفته و روز یکشنبه برای نخستین بار در دور هفتم، کارگروه سوم با شرکت کارشناسان ایران و گروه ۱+۴ برگزار شد.
براساس این گزارش، ملاقات سه‌جانبه سازنده‌ای میان مذاکره‌کنندگان ارشد ایران، روسیه و چین انجام گرفته و روز گذشته هم علی باقری با انریکه مورا، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، و رئیسان سه هیأت اروپایی در هتل کوبورگ دیدار کرد و مذاکرات امروز هم ادامه دارد.
همزمان محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، هم در سخنانی با اشاره به همکاری‌های ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته است که “اگر برجام یک معاهده بوده و کشورهای متعهد تعهداتی در این زمینه داشته‌اند و ایران هم تعهدات خود را پذیرفته است، پس باید همه به تعهدات خود عمل کنند. “
و تاکید کرده است که “زمانی که آنها به تعهدات خود عمل نمی کنند و تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی شدیدی علیه ایران اعمال کرده و هر روز هم آن را گسترش می‌دهند، دلیلی ندارد که برای انجام تعهدات برجامی بر ما فشار آورند که بر آنها پایبند باشیم. ما در چارچوب پادمان وNPT اقدام می‌کنیم و چیزی غیر از آن را قبول نداریم.”
واکنش بلینکن و هشدار اروپاییان
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده که به اندونزی سفر کرده است در سخنانی با اشاره به مذاکرات وین گفته است: “آنچه تاکنون دیده‌ایم، این است که ایران با پیش گرفتن مواضع کاملا تازه‌ای که با بازگشت به برجام مغایرت دارد، زمان با ارزشی را از دست می‌دهد. در این ساعت و در این روز، ما همچنان رویکرد دیپلماسی را دنبال می‌کنیم زیرا این رویکرد هم اکنون بهترین گزینه است اما در عین حال فعالانه با متحدان و شرکای خود بر سر جایگزینها بحث می‌کنیم.”
پیشتر، همزمان با دیدار نمایندگان کشورهای اروپایی در مذاکرات برجام با هیئت مذاکره‌کننده آمریکایی در وین، این کشورها نسبت به روند مذاکرات وین ابراز یاس و نگرانی کردند و نماینده روسیه پیشرفت مذاکرات را کند دانسته است.
شامگاه گذشته، نمایندگان آلمان، بریتانیا، فرانسه و اتحادیه اروپا در مذاکرات هسته‌ای با ایران با اعضای هیئت مذاکره‌کننده آمریکایی به ریاست رابرت مالی دیدار کردند. این نشست پس از چند جلسه گفتگوی رو در رو بین نمایندگان کشورهای باقیمانده در برجام با هیئت ایرانی صورت گرفت.
جمهوری اسلامی از گفتگوی مستقیم با ایالات متحده خودداری می‌کند.
همزمان، دیپلمات‌های ارشد کشورهای اروپایی متن بیانیه مشترکی را در اختیار رسانه‌ها قرار داده و نسبت به روند مذاکرات وین ابراز نگرانی شدید کردند.
در این بیاینه آمده است که هنوز مذاکرات جدی بین ایران و اعضای برجام در مورد “نجات” توافق سال ۲۰۱۵ صورت نگرفته و “تا این لحظه، هنوز نتوانسته‌ایم به مذاکرات واقعی بپردازیم”.
امضاکنندگان این بیانیه هشدار داده‌اند که “زمان رو به اتمام است و بدون پیشرفت مطلوب و با توجه به پیشبرد سریع برنامه هسته‌ای ایران، برجام به زودی به پوسته‌ای خالی تبدیل خواهد شد.”
“خواسته‌های جدید“ ایران
مذاکرات بازگشت ایالات متحده به برجام پس از آغاز دوره ریاست جمهوری جو بایدن با دولت حسن روحانی آغاز شد اما پس از اعلام انتخاب ابراهیم رئیسی به ریاست جمهوری، به درخواست جمهوری اسلامی برای مدتی به حالت تعلیق درآمد.
دور جدید مذاکرات هسته‌ای که از هشتم آذر آغاز و روز دوازدهم آذر ماه متوقف شده بود، پس از مدتی وقفه بار دیگر از پنج‌شنبه ١٨ آذر در وین از سر گرفته شده است.
در نشست‌های قبلی، نمایندگان ایران متنی حاوی خواسته‌های خود را در اختیار شرکت‌کنندگان قرار دادند که واکنش منفی کشورهای غربی و حتی ابراز ناخرسندی هرچند ملایم روسیه را در پی داشت. به گفته کشورهای غربی، در این متن جمهوری اسلامی تمامی توافق‌های صورت گرفته با دولت قبلی را منتفی دانسته و خواستار مذاکره مجدد در مورد تمامی موضوعات مورد توافق در نشست‌های قبلی شده بود.
رویکرد جمهوری اسلامی باعث بروز تردید در میان کشورهای غربی شد و وزیر امور خارجه فرانسه صراحتا حکومت ایران را متهم کرد که در این مذاکرات، در صدد وقت‌کشی است تا همزمان برنامه تسلیحات اتمی خود را به پیش ببرد.
وزیر خارجه ایالات متحده نیز با تکرار همین دیدگاه گفت که آمریکا اجازه نخواهد داد ایران هرگز به اسلحه اتمی دست یابد و وزیر امور خارجه بریتانیا نیز هشدار داد که آخرین فرصت برای حفظ برجام به سرعت از دست می‌رود. آلمان نسبت به چشم‌انداز مذاکرات ابراز بدبینی کرد.
دیپلمات‌های کشورهای اروپایی در بیانیه مشترک خود گفته‌اند که “در بررسی مواضع جدید ایران که مغایر برجام بوده و از محدوده آن فراتر می‌رود وقت گرانبها را تلف می‌کنیم.”
“سرخوردگی” کشورهای اروپایی
آنان با ابراز سرخوردگی از رویکرد ایران در این مذاکرات گفته‌اند که “اصول کلی یک توافق جامع و منصفانه کاملا مشخص است و از تابستان هم مشخص بوده است، اصولی که ضمن حذف تمامی تحریم‌های مرتبط با برجام، به نگرانی‌های ما در ارتباط جلوگیری از گسترش تسلیحات اتمی نیز می‌پردازد.”
پیشتر سخنگوی کاخ سفید و وزیر دفاع آمریکا درمورد شکست مذاکرات هسته‌ای هشدار داده و گفته بودند که اگرچه دولت آمریکا دیپلماسی را بهترین راه برای مواجهه با برنامه هسته‌ای ایران می‌داند اما جو بایدن به دولت دستور داده است تا برای گزینه‌های دیگر در صورت شکست دیپلماسی آماده شوند.
در خبری دیگر در همین مورد، خبرگزاری روسی تاس به نقل از سرگئی اولیانوف، نماینده آن کشور در مذاکرات اتمی گفته است که “مذاکرات برجام پیش می‌رود، البته نه با سرعت لازم، اما در حرکت است.”
وی همچنین گفته است که سرنوشت سانتریفوژهای ایران در صورت احیای برجام “یکی از دهها مساله‌ای است” که در مذاکرات برجام باید حل و فصل شود.
